Köylerin favorisiydi: Su değirmeninin 300 senelik öyküsü
-Yakup Özkan
“Değirmen geçmiş yarıyılda burada yaşayan Ermenilerin döner anaparasının en temel kazançlarından bir tanesiydi. Bir Hayli etraf köylerden gelen buğdaylar öğütülüyordu.
KOCAELİ – Kocaeli’nin İzmit ilçesinde takribî 300 sene evvel inşa edilen tarihi su değirmeni, yıllarca bir hayli köyün un lüzumunu karşıladı. 1950’li senelere kadar kullanılmaya devam edilen ve zaman içinde eskiyerek viraneye dönen değirmen, restore edileceği günü bekliyor.
Akmeşe Cumhuriyet Semti Çiftlik yolunda bulunan takribî 300 senelik su değirmeni, uzun seneler süresince bölgenin un lüzumunu karşıladı. Akmeşe haricindeki çok rakamda köyün de un lüzumunu karşılayan değirmen, 1950’li senelere kadar kullanıldı. Zamanla aşınan tarihi değirmenden geriye yalnızca dış duvarları kaldı. Etrafındaki nehirlere yapılan bentlerle oluşturulan göletten kanallar desteğiyle dev ahşap çarkı döndürülen değirmen, suların eksildiği yarıyılda ise o yarıyılın teknolojisi ile kurulan buğu kazanlarıyla un öğütmeye devam ediyordu. Akmeşe’de ikamet eden yurttaşlar, değirmenin restore edilmesini ve turizme kazandırılacağı günü bekliyor.
“Bir Hayli etraf köylerden gelen buğdaylar öğütülüyordu”
Akmeşe köyünün tarihiyle alakalı araştırmalar yapan ve iki kitap yazan Yakup Özkan, “Değirmen geçmiş yarıyılda burada yaşayan Ermenilerin döner anaparasının en temel kazançlarından bir tanesiydi. Bir Hayli etraf köylerden gelen buğdaylar öğütülüyordu. Öğütülen buğdaylardan hak alınarak kiliseye kazanç temin ediliyordu. Değirmenin hamisi vaziyetinde olan Apik Uncuyan 13 Ağustos 1905 tarihinde öldürülünce kardeşi onun kaldığı yerden değirmeni devam ettirdi. 1911 senesinde su türbininden bırakılıp, su değirmenine bir motor konuldu. O biçimde de kullanılmaya devam etti” dedi.
“300 senenin üzerinde ve hatta hala ayakta”
Değirmenin köklü bir geçmişe sahip olduğunu belirten Özkan, “Değirmenin tarihiyle alakalı farklı tarihlerde bilgiler buluyoruz. Su türbinin ilave edilmesi, etrafın düzelmesi, 300 metre yukarıyadaki bentinin onarılması ile alakalı kayıtlara rastladık. Fakat inşaat kaydıyla alakalı kesin bir kayıta erişmiş değiliz. Söylenenlere göre, 1600’lü senelerin başlarında buraya gelen Ermenilerin yapıtının olması güçle muhtemel. 1600 üzerinde bir hesap yapacak olursak 300 senenin üzerinde ve hatta hala ayakta. Bir onarım bekleyen, onarım ve bakım gerektiren gidişatta beklemekte” diye konuştu.
“Restore edilmesini umutla bekliyoruz”
Yakup Özkan, laflarını şöyle noktaladı:
“Şuanda değirmenin mülkiyeti Akmeşe’de yaşayan bir komşumuzun üzerinde, 7 dönüm tapulu. Buranın onarımı ile alakalı İzmit Belediye Başkanı Fatma Kaplan Hürriyet bir gayret içerinse girdi fakat yerin istimlakı ile alakalı mesele yaşıyorlar diye dinliyorum. Onunla alakalı dava mevzusu oldu. Değirmenin İzmit Belediyesi tarafından restore edilmesini umutla bekliyoruz”
