Duvar’da yer alan haberde, Avrupa Konseyi’nin Strasbourg’daki merkezi, 31 Ocak 2023 itibarıyla Bosna-Hersek dışındaki 46 üye ülkedeki hapishane nüfuslarına ilişkin yeni istatistikler yayımladı. Buna göre, toplamda 1 milyon 36 bin 680 mahkum ve tutuklu bulunuyor.
2022-2023 döneminde, Türkiye hapishanelerindeki toplam 348 bin 265 kişi ile Avrupa’da en yüksek tutuklu ve hükümlü sayısına sahip ülke oldu. Bu alanda Türkiye’yi Birleşik Krallık (90 bin 964), Fransa (72 bin 294), Polonya (71 bin 228), Almanya (56 bin 294), İtalya (56 bin 127) ve İspanya (55 bin 909) takip ediyor.
Nüfusa oranla bakıldığında, Türkiye’de her 100 bin kişiye 408 hükümlü ve tutuklu düşüyor ve bu da ülkeyi ilk sıraya yerleştiriyor. Gürcistan (256), Azerbaycan (244), Moldova (242), Macaristan (211), Polonya (194), Slovakya (183), Arnavutluk (179) ve Çekya (176) ise Türkiye’nin ardından geliyor. En düşük oranlar ise Lihtenştayn (15), İzlanda (36), San Marino (41), Finlandiya (52), Hollanda (52), Norveç (55), Almanya (67), Slovenya (68) ve Danimarka (71) olarak sıralanıyor. Doğu Avrupa ve Kafkasya’daki tutuklu ve hükümlü sayısının Batı ve Kuzey Avrupa’dan daha fazla olması, Avrupa Konseyi uzmanları tarafından kültürel ve siyasi sistem farklarına bağlanıyor.
Türkiye’de cezaevlerinde bulunan kişi sayısı, bir önceki yılın araştırmasında 303 bin 945 olarak açıklanmıştı. Türkiye’de 100 bin kişiye düşen mahkum ve tutuklu oranı, 2013-2023 arasında yüzde 126,8 arttı. Bugünkü raporda, 2012’de 100 bin kişiye 161, 2015’te 223, 2019’da 329, 2022’de ise 355 hükümlü ve tutuklu düştüğü belirtildi.
Lausanne Üniversitesi Kriminal Bilimler Okulu’ndan Prof. Marcelo Aebi, Türkiye’nin 2002’de 60 bin olan hapishane nüfusunun 2023’te 350 bine çıktığını ve bu artışın özellikle 15 Temmuz darbe girişimi sonrası gözlemlendiğini ifade etti. Bu artışın, Terörle Mücadele Kanunu çerçevesinde verilen mahkumiyet kararlarıyla bağlantılı olduğunu belirtti.
Aebi, yoğun hapishane nüfusuna sahip ülkelerin genellikle ceza sürelerini kısaltarak veya alternatif cezalar geliştirerek mahkum sayısını azaltmaya çalıştıklarını, ancak Türkiye’nin yeni hapishaneler inşa ederek kapasiteyi artırmayı tercih ettiğini vurguladı. Avrupa’da ortalama olarak her infaz koruma personeline 1,6 hükümlü ve tutuklu düşerken, Türkiye’de bu oran 4,5. Bu durumun, rehabilitasyon hedeflerine ulaşmayı ve mahpuslara uygun hizmet sağlamayı zorlaştırdığını belirtti.
Türkiye, personel başına düşen mahkum ve tutuklu oranında Avrupa’da en yüksek seviyede bulunuyor. Türkiye’nin toplam hapishane personeli 77 bin 472, infaz koruma personeli ise 58 bin 967. Avrupa ortalaması 2,7 olan infaz koruma memuru başına düşen mahkum ve tutuklu oranı, Türkiye’de 5,4. Bu alanda Türkiye’yi sadece Letonya (13,1) ve Macaristan (5,5) geçiyor.
Ceza infaz kurumlarının kapasitesini artırma politikası sayesinde, Türkiye her 100 yer için 100 mahpus ile kapasiteyi hükümlü ve tutuklu sayısına eşitlemiş durumda. Avrupa ortalamasının 87,8 olduğu bu alanda en kötü durumda olan ülkeler ise Kıbrıs (165,5), Romanya (120,3), Fransa (119,2), Belçika (115), Macaristan (111,5), İtalya (109,2) ve Slovenya (107).