Deprem bölgesindeki birçok işletme, Hazine destekli Kredi Garanti Fonu (KGF) kefaletiyle aldığı kredilerin maliyetindeki olağanüstü artış nedeniyle geri ödeme zorlukları yaşıyor. İşletmeler, referans faize endeksli değişken kredilerinin maliyetinin anaparanın üzerine çıkmasıyla iflasın eşiğine gelmiş durumda. Bazı şirketler, yükselen faiz yükünden kurtulmak için kredilerini dövize çevirmeyi önerse de bankalar, KGF garantisinden çıkmamak için bu talepleri kabul etmiyor.
Ekonomim’den Hüseyin Gökçe ve Mehmet Nabi Batuk’un haberine göre; hazine desteğiyle işletmelere kefalet vererek bankalardan kredi kullanmalarını sağlayan Kredi Garanti Fonu, depremden etkilenen 11 il için iki yeni kredi paketi dahil etmişti. Bu kredi paketleri kapsamında bugüne kadar bankalardan 12,6 milyar lirası işletme, 4,8 milyar lirası yatırım olmak üzere toplam 17 milyar 555 milyon liralık kredi kullandırıldı.
KGF’nin depremzedelere yönelik toplam dokuz kredi destek paketi bulunuyor. Bu destekler, Hazine tarafından sağlanırken, krediler KGF kefaletiyle kamu ve özel bankalar tarafından kullandırılıyor. Düşük faiz dönemlerinde kredi vermekte isteksiz olan bankalar, faizlerin yükselmesiyle birlikte bu alana yeniden yönelmiş durumda.
Türk Lirası Referans Faiz Oranı’na (TLREF) endeksli kredilerin maliyeti, Merkez Bankası’nın politika faizini yükseltmesiyle birlikte hızla artışa geçti. Politika faizinin yüzde 50 seviyesine ulaşması, sanayicileri geri ödemede zorlamaya başladı. Deprem sonrası faizsiz kredi desteği de sunulmuş olsa da, bu kredilerin büyük bölümü TLREF’e endeksli olduğu için ciddi maliyet sorunları ortaya çıktı. TLREF, 2022 yılı sonunda yüzde 10,26 seviyesindeyken, 2023 yılı içerisinde yüzde 7,62’ye kadar gerilemiş ancak yıl boyunca sürekli artarak 2024 Mayıs ayı itibarıyla yüzde 52,99 seviyesine ulaşmıştır.
Depremden etkilenen Kahramanmaraş, Gaziantep, Şanlıurfa, Diyarbakır, Adana, Adıyaman, Malatya, Osmaniye, Hatay, Elazığ, Kilis illeri ve Sivas’ın Gürün ilçesindeki işletmelere yatırım ve finansman kredileri sağlanmaya devam ediyor. Ancak, bu kredilerde de maliyet artışı yaşanmakla birlikte geri ödemesiz dönemler bulunduğundan, faiz yükselişinin sıkıntıları henüz tam anlamıyla yansımamış durumda. Ödeme güçlüğü çeken şirketler, değişken faizli diğer kredi kalemlerini kullananlar olarak öne çıkıyor.
KGF aracılığıyla sağlanan yatırım kredileri azami 36 ay ödemesiz olmak üzere toplam 120 ay vadeye sahipken, işletme kredilerinin vadesi ise 12 ay ödemesiz olmak üzere en fazla 60 ay olarak belirlenmiştir. KGF desteklerinden KOBİ’ler yüzde 90’a kadar kefaletle 35 milyon liraya, KOBİ dışı işletmeler ise yüzde 85 kefalet oranı ile 125 milyon liraya kadar kredi kullanabiliyor.