SGK, aktif/pasif dengesini iki farklı veri üzerinden değerlendiriyor: Dosya bazında ve kişi bazında. Aynı dosya üzerinden birden fazla kişi aylık alabiliyor, bu nedenle emekli aylığı alanların sayısı dosya sayısından daha yüksek olabiliyor. Haziran ayında yapılan değerlendirmeye göre, 1 emekliye karşılık 1,55 çalışan bulunuyor. 2023 sonunda bu oran 1,58 idi. Aktif çalışan sayısındaki yavaş artış ve emekli sayısındaki hızlı artış, dengede bozulmaya neden oluyor.
2023 yılında yürürlüğe giren Emeklilikte Yaşa Takılanlar (EYT) düzenlemesi, emekli sayısında büyük bir artışa yol açtı. 2022’de 1 emekliye karşılık 2,1 çalışan bulunurken, 2024 yılı itibariyle bu oran 1,63’e kadar geriledi. EYT düzenlemesi öncesine göre aktif/pasif dengesinde 0,5 puanlık bir düşüş yaşandı. Uzmanlar, bu dengenin daha da bozulabileceğini öngörüyor.
Yüksek enflasyon, emekli aylıklarında artış beklentisini artırdı ve bu durum, daha fazla kişinin emekli olma talebiyle SGK’ya başvurmasına yol açtı. Özellikle 2025 yılında emekli olacaklara kıyasla 2024’te emekli olanların daha yüksek aylık alma ihtimali, bu yığılmanın ana nedenlerinden biri olarak gösteriliyor. Hükümet tarafından, emekli aylıklarında geçici bir iyileştirme yapılabileceğine dair mesajlar verilse de, bu konuda henüz kesin bir karar alınmadı.
Türkiye’deki demografik yapının değişmesi ve genç nüfus oranındaki düşüş, sosyal güvenlik sisteminin gelecekteki dengesi açısından önemli bir risk oluşturuyor. Uzmanlar, 2030’lu yıllardan itibaren genç nüfus avantajının ortadan kalkacağını ve bu durumun aktif/pasif oranını daha da bozabileceğini belirtiyor. Emeklilik yaşının artırılması, bu sorunun çözümü için önerilen çözümler arasında yer alıyor. Ancak, 2008 yılında yapılan düzenlemelerle uzun süre çalışmanın cazip olmaktan çıkması, çalışanların hızla emekli olma isteğini artırıyor.
Ekonomim’de yer alan habere göre; 2024 yılının ilk yarısında 58 ilde aktif/pasif dengesinde bozulma yaşandı. Bu iller arasında sanayi yoğun İstanbul, Ankara, İzmir, Kocaeli, Gaziantep, Adana ve Bursa gibi büyük şehirler yer alıyor. Orandaki bozulma 0,01 puan ile 0,28 puan arasında değişiyor. Ancak 20 ilde aktif/pasif dengesi iyileşme gösterdi. Özellikle turizm yoğun iller olan Aydın, Antalya, Muğla ve deprem sonrası toparlanma sürecinde olan Kahramanmaraş, Adıyaman, Malatya, Hatay gibi illerde iyileşme kaydedildi.