Koç Üniversitesi ve KONDA’nın Hanehalkı Enflasyon Beklenti Anketi, tüketicilerin enflasyon beklentilerine yönelik kaygılarına mercek tuttu. TÜİK’in açıkladığı verilerin iki katına işaret eden yıllık enflasyon beklentisi yüzde 104, yıl sonu beklenti yüzde 92, gelecek 12 ay için yüzde 99 olarak ölçüldü. Resmi enflasyon verilerinin çok üzerinde olan veriler, tüketicilerin yüksek enflasyona karşı hazırlıksız ve endişeli bir tutum geliştirdiğini gösterdi. Anketi değerlendiren Mahfi Eğilmez, “Enflasyonun TÜİK’in iki katı olduğu ve azalmayıp artacağı beklentisini yansıtıyor”dedi.
Prof. Dr. Selva Demiralp, anket çalışmasıyla ilgili şu değerlendirmeyi yaptı: “Merkez Bankası, Mehmet Şimşek ya da Hükümet bir söz verip enflasyon düşecek dedikleri zaman insanlar harcamaya devam eder. O zaman da enflasyon düşmez. Yani önce siz politika yapıcıların söylemlerinin gerçekçi olduğuna inanacaksınız ki kendi davranışınızı ona göre şekillendirebilesiniz. O olmayınca enflasyonla mücadele de çok zorlaşıyor. Hane halkının açıklanan enflasyon rakamlarına inanabilmesi için, uzun bir süre düşük enflasyon verisi açıklanması gerekiyor.”
Türkiye’nin en büyük sorunlarından biri haline gelen enflasyonda TÜİK hesabı soru işaretlerini de birlikte getiriyor. Kağıt üzerinde yer alan verilerin sokakla örtüşmediği görülürken, Koç Üniversitesi ve KONDA’nın Kasım 2024’e ilişkin yaptığı araştırma dikkatlerden kaçmadı. Veriler TÜİK’in açıkladığı resmi enflasyon karşısında iki katı beklentilere işaret etti. Yıllık enflasyon beklentisi yüzde 104, yıl sonu beklentisi yüzde 92, gelecek 12 ay için ise yüzde 99 oldu.
Artan enflasyon ve yaşam pahalılığıyla beraber vatandaşların geçim derdi her geçen gün büyürken, Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) paylaştığı enflasyon verileri gerçeği yansıtmaktan uzaklaşmaya devam ediyor. TÜİK tarafından açıklanacak olan Kasım ayı enflasyon rakamları öncesinde ev sahibi ve kiracıların bekleyişi başlarken Koç Üniversitesi ve KONDA ortak olarak hazırladıkları Türkiye Hanehalkı Enflasyon Beklenti Anketi (TEBA) sonuçlarını paylaştı. Anket sonuçlarına göre hanehalkının enflasyon beklentisi kasım ayında da TÜİK verilerinin yakınından geçmiyor. Veriler, vatandaşların enflasyon beklentisinin TÜİK verilerinin iki katı olduğunu gösteriyor.
Ankete göre, Kasım 2024 itibarıyla yıllık enflasyon beklentisi yüzde 104 seviyesinde. 2024 yıl sonu enflasyon beklentisi yüzde 92 olarak belirtilirken, Kasım 2025’e kadar olan 12 aylık dönemde fiyat artışlarının yüzde 99 düzeyinde gerçekleşeceği öngörülüyor. TÜİK’in açıkladığı ekim ayı enflasyon verilerinde ise aylık bazda artış yüzde 2,88 olurken, yıllık bazda enflasyon yüzde 48,58’e olarak gerçekleşmişti. Anketteki demografik verilere göre, enflasyon beklentileri yerleşim tipine, çalışma durumuna ve hanedeki kişi sayısına göre değişkenlik gösteriyor. Bu dönemde Emeklilerin enflasyon beklentisi yüzde 148 olarak diğer çalışma gruplarından ayrıştı, sabit gelirle yaşamlarını sürdürmeleri ve geçmiş ekonomik dalgalanmaların hafızalarındaki etkisi nedeniyle en yüksek enflasyon beklentisine sahip grup oldu. Piyasa koşullarına bağımlı gelir yapısına sahip işçiler, esnaflar ve çiftçilerde ise enflasyon beklentisi yüzde 116 olarak gerçekleşti. Ankete göre, beyaz yakalı çalışanlar ise yüzde 104 ile tam olarak genel ortalamayı yansıttı. Ev kadınları yüzde 101 ile ortalamaya çok yakın bir beklentiye sahip. Öğrenciler yüzde 88 ile en düşük enflasyon beklentisine sahip grup olarak öne çıktı. Genç bireylerin ekonomik dalgalanmalardan dolaylı etkilenmesi, düşük beklentilerinin nedeni olarak belirtiliyor. İşsizlerin enflasyon beklentisi de yüzde 107 ile genel ortalamanın yüzde 3 üzerinde gerçekleşti.
Anket sonuçları, yaş gruplarının enflasyon beklentilerinde belirgin farklılıkları da gözler önüne serdi. Yaş grubu arttıkça enflasyon beklentilerinin de yükseldiği gözlemlendi. 18-33 yaş grubundaki bireylerin enflasyon beklentisi yüzde 88 ile en düşük seviyede kaldı. Gençlerin geçmiş yüksek enflasyon dönemlerini deneyimlememeleri, düşük beklentilerinin temel nedenleri arasında gösteriliyor. 34-50 yaş grubunda ise beklenti yüzde 104 ile genel ortalamaya denk geldi. Çalışma hayatının aktif bir parçası olan bu yaş grubunun ekonomik verileri daha yakından takip ettiği ve beklentilerini bu doğrultuda şekillendirdiği değerlendiriliyor. İleri yaş grubundaki bireylerin beklentileri ise yüzde 154 ile en yüksek seviyeye ulaştı. Geçmişte yaşanan yüksek enflasyon dönemlerinin bu grup üzerinde daha kalıcı bir hafıza etkisi yarattığı ve bu durumun beklentilerindeki artışı tetiklediği belirtiliyor.