Hükümetin açıkladığı ‘Kamuda Tasarruf’ paketinde hangi kalemden ne beklendiği muğlak kaldı ancak 100 milyar liralık hedef yansıdı. ‘Ulaşılacağı belirsiz, ulaşılsa bile yetersiz’ yorumlarına yol açan hedefle birlikte asıl harcama kalemleri gündeme geldi. Bu başlıkta da Hazine garantili projeler ile kamu ihale yasası öne çıktı. Şeffaf hale getirilmeyen ihale yasası nedeniyle gerektiği gibi denetlenemeyen harcamaların bütçeye ağır yük getirdiği belirtildi.
Holdinglerin silinen vergilerinin de 100 milyar liralık tasarruf paketinin kat kat üstünde olduğu kaydedildi. En dikkat çeken kalemlerden biri de garantili projeler oldu. Müteahhitlere 2024 bütçesinden 162 milyar lira ödeme yapılacak. Köprü ve otoyollara 73 milyar, şehir hastanelerine ise 83 milyar lira gidecek. Öte yandan tasarruf denilirken köprü ve otoyollara yeni zam yapılması da dikkat çekti. Uzmanlar yeni tarifelerin enflasyonu tetikleyeceğini vurguladı.
Hükümet kısa süre önce merakla beklenen tasarruf paketini açıkladı. Pakette ne Hazine’nin garanti ödemeleri ne de silinen vergiler yer aldı. Servis yönetmeliği, araç kiralanması derken asıl olan konular gündeme bile gelmedi. Paketle ilgili Cumhurbaşkanı Erdoğan, garantili projelere vurgu yaptı. Dövizden TL’ye dönüş olur mu sorusuna “Kamuoyu, hepsi bundan nasiplenecek” dedi.
Ekonomide dümen değişikliğinin ardından Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, eski politikalara tek tek dönüş mesajı verdi. Merkez Bankası’nın yeniden faiz artışlarına başlaması kur tarafında başlayan sadeleşme derken, alınan kararlar piyasalar tarafından da karşılık buldu. Hükümetin uzun bir süredir yaptığı harcamaların bir kısmının gereksiz ve adaletsiz olduğu konuşulurken Şimşek, uzun bir süredir mesajını verdiği kamuda tasarruf paketinin detaylarını açıkladı. Fakat paketten istenilen sonuç çıkmadı.
Servis yönetmeliği, araç kiralanması derken asıl önlem alınması gereken konular hiç gündeme bile gelmedi. Bu süreçte vatandaşların da tasarruf yapması kapsamında bir dizi önlem getirilirken, 2 genelge gönderilmesine rağmen yerel seçimlerden dolayı kamuda tasarruf için harekete geçilmedi. Yerel seçimlerin de sona ermesiyle birlikte, tasarruf tedbirleri genişletilmeye başlandı. Tasarruf, Hazine Bakanı Şimşek’in daha önce ‘çerez parası’ dediği kamuda araç alımı gibi alanlarda uygulanacak. Pakette daha çok memurlara yönelik kısıtlamalar dikkat çekti. Kamuda tasarruf paketi kapsamında, yabancı menşeli araç kullanımını sonlandırılırken, lojman alımı-yapımı kaldırıldı. 3 yıl, emekli olanlar kadar istihdam sağlanacağı belirtildi. Yönetim kurulu ücretlerine sınırlama getirildi. Kamuda personel servis hizmeti ve yurt dışı geçici görev harcamaları sınırlandırıldı. Ekonomistler ve uzmanlar bu paketin çözüm olmayacağını savundu. Asıl olanın garanti ödemelerinde, KÖİ projelerinde, büyük şirketlerin silinen vergi borçlarının gözden geçirilmesi gerektiği paylaşıldı. Sadece 2024 yılında Kamu Özel İşbirliği (KÖİ) projelerine neredeyse 163 milyar TL ödeme yapılacağı tahmin ediliyor. KÖİ projeleri için 2017-2023 arasında bütçeden toplamda 221 milyar lira, yaklaşık 16 milyar 844 milyon dolar harcandı. 2024 yılında şehir hastanelerinin kiralarına merkezi bütçeden 83 milyar 697 milyon lira ödenecek. Şehir hastanelerine 2017-2023 yılları arasında bütçeden 102 milyar 206 milyon lira ödeme yapıldı.
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Kamuda Tasarruf ve Verimlilik Paketi’nin sadece 3 yıllık bir hedef olarak görülmemesi gerektiğini söyledi. Erdoğan X hesabından yaptığı paylaşımda mali disiplinden taviz vermeyerek ortalama bütçe açığının milli gelire oranını yüzde 2,4 seviyesinde tuttuklarını ve bunu bir üst seviyeye taşıdıklarını belirterek “Talimatım üzerine tasarruf kültürünü ve verimliliği artırmak için ekonomi yönetimimiz kapsamlı bir çalışma yaptı. Birincisi bu paket kamuda verimliliği arttırarak tasarruf sağlamayı amaçlıyor. İkincisi bu paketle birlikte çok güçlü bir uygulama modelini hayata geçiriyoruz. Üçüncü ve son olarak tedbirler bütün kamuyu kapsıyor” açıklamasını yaptı. Yeni merkezi idareler, yerel yönetimler, kamu iktisadi teşebbüsleri, döner sermayeler ve fonların bu paketin kapsamında olduğunu belirten Cumhurbaşkanı Erdoğan “Bu çerçevede tasarruf tedbirlerine istisnasız olarak tüm kamu idarelerimiz ve personeli uymak zorundadır. Harcanan her kuruşun hesabını soran bir bakış açısını egemen kılıyoruz. Böylece ülkemizin kaynaklarını çok daha verimli ve öncelikli alanlarda kullanabileceğiz. Paketin sadece 3 yıllık bir hedef olarak görülmemesi gerektiğine inanıyorum. Kamuda tasarruf kültürünü kurumsal bir niteliğe kavuşturarak bu konudaki farkındalığın sürekli yüksek kalmasını sağlayacağız.” ifadelerini kullandı. Soruları cevaplayan Erdoğan, kamudaki tasarruf tedbirlerine ilişkin bir soruya “Cumhurbaşkanı yardımcım, Hazine ve Maliye bakanım gerekli açıklamaları yaptı” karşılığını verdi. Kamu Özel İşbirliği yöntemiyle yapılan projelerin dövizden TL’ye dönme durumu sorulan Erdoğan “Kamuoyu, hepsi bundan nasiplenecek” ifadesini kullandı.