İKLİM VE ARZ ENDİŞELERİ FİYATLARI TETİKLİYOR
Fildişi Sahili ve Gana’daki büyük kakao işleme tesislerinin, tohum maliyetlerini karşılayamamaları nedeniyle üretimi azaltma veya durdurma kararı alması, 2024 yılında kakao fiyatlarındaki rekor artışın bir diğer nedeni oldu. Kötü hava koşulları, bitki hastalıkları ve özellikle CSSVD virüsü gibi etmenler üretimi olumsuz etkiledi. Fildişi Sahili’nde kakao satışlarının kısıtlanması, arzın daha da daralacağı endişelerini güçlendirdi. Harmattan rüzgarlarının hasat üzerindeki olumsuz etkisi ve limanlara az miktarda ürün ulaşması da fiyatları yükselten faktörler arasında yer aldı.
Vadeli işlem ve emtia piyasaları uzmanı Zafer Ergezen, AA muhabirine yaptığı değerlendirmede “Kakao fiyatlarında son dönemde yeniden bir yükseliş eğiliminin olduğunu görüyoruz. Aslında özellikle kakao fiyatlarının geçtiğimiz sene ve bu sene başında çok ciddi bir artış göstermesinden sonra fiyatlar yavaş yavaş yukarıya doğru gidiyordu ama üretici için fiyatlar yükselmiyordu.” dedi.
Ergezen, özellikle Batı Afrika’nın kakao üretimi için oldukça önemli bir konumda bulunduğunu vurguladı.
Kakao fiyatlarının bu denli yükselmesinde, Batı Afrika’daki olumsuz hava koşulları ve küresel stoklardaki düşüş önemli rol oynadı. Fildişi Sahili ve Gana’dan gelen zayıf üretim raporları, kakao piyasasında arz endişelerini artırdı. Analistler, 2024/25 sezonunda kakao stoklarında açık olacağını öngörüyor. Fildişi Sahili’nde ihracatçıların, kötü kalite nedeniyle kakao çekirdeklerini kabul etmemesi, arzı daha da sıkıntıya soktu. Ayrıca, Avrupa Parlamentosu’nun, orman tahribatına yol açan ürünlerin ithalatını 1 yıl erteleme kararının da fiyat artışına katkıda bulunduğu belirtiliyor.
Gana’da, mahsulün kalitesizliği nedeniyle 350 bin ton kakao çekirdeği teslimatının gelecek sezona erteleneceği haberleri, fiyatları daha da artırdı. İklim değişikliği, bitki hastalıkları ve yasa dışı altın madenciliği gibi nedenlerle Gana’nın kakao üretimi azalırken, çiftçilerin komşu ülkelere kakao kaçırdığı iddiaları da fiyat artışında etkili oldu. Batı Afrika’daki yetersiz yağışlar, kakao üretimi konusundaki endişelerin devam etmesine neden oldu.
‘SEYİR YUKARI YÖNLÜ’
Batı Afrika’nın dünya kakao üretiminin yüzde yetmişini gerçekleştiren bir bölge olduğunu aktaran Ergezen, şunları kaydetti:
Son dönemde fiyatların yüksek kalmaya devam etmesinin burada birçok çikolata üreticisinin de fiyatlarını artırmak zorunda kalmasına yol açtığını belirten Ergezen, “Tabii burada uzun süreli sözleşmeler yapan büyük çikolata şirketleri var. Fakat nispeten daha küçük olan çikolata şirketleri kakao erişimini ham madde erişimini sağlayabilmek için daha fazla ücret ödemeye başladı. Bu da doğal olarak piyasada yeniden yukarı yönlü bir trendin oluşmasına yol açtı” değerlendirmesinde bulundu.
“Bu bölgede geçtiğimiz sene özellikle rekolteye yönelik ciddi endişeler vardı. Bunun da en büyük sebebi hava koşullarıydı. Hava koşulları nedeniyle uzun zamandan sonra üretim açığı kakaonun, üretim açığı ve rekor seviyelere yükselmişti. Bu da fiyatların yükselmesine etki eden diğer bir unsur. Bugün geldiğimiz noktada ise yeniden Batı Afrika’da hava koşullarının değişmiş olması burada üretime yönelik endişelerin tekrar artmasına yol açtı. Batı Afrika’da hava sıcaklıkları normalden daha sıcak devam ediyor. Daha kurak bir hava var Bu da özellikle ağaç, kakao ağaçlarının çiçeklenmesine ve rekoltenin azalacağına yönelik endişeleri yeniden artırdı. Bir de şirketlerin özellikle küçük ölçekli çikolata şirketlerinin kakao, ham maddesini bulmak için daha fazla fiyat ödemeye başlaması fiyatların yeniden rekor seviyeleri yükselmesine yol açtı.”
Ergezen, şu ifadeleri kullandı:
“Genel olarak bakıldığında gelecek sezon için kakao üretiminin aslında nispeten daha fazla olması ve üretim açığının azalması bekleniyor. Bu da aslında gelecek fiyatlamasında bu seviyelerin çok da kalıcı olmayabileceğini veya türbülansın çok fazla olabileceğini gösteriyor. O yüzden yatırımcıların kakao fiyatlarında nispeten dikkatli olması gerek. Çünkü bugün itibarıyla ciddi bir üretim açığı endişesi olsa bile gelecek sezon üretim verileri nispeten yüksek seyrediyor.”