PARA POLİTİKASI NEDEN YETERSİZ?
Türkiye’nin 2001 krizinde IMF desteğiyle faiz politikası, zorunlu karşılıklar, vergi düzenlemeleri ve kamu mali disiplini gibi adımlarla toparlandığını hatırlatan Eğilmez, bu süreçte bankacılık reformu gibi yapısal değişikliklerin de etkili olduğunu belirtti. Avrupa Birliği ile tam üyelik müzakerelerinin başlamasının da olumlu bir hava yarattığını ifade eden Eğilmez, bu adımlarla Türkiye’nin kısa sürede krizden çıktığını ve orta gelir tuzağından kurtulma umudu doğduğunu aktardı.
Ancak bu olumlu tablo uzun sürmedi. Eğilmez, AB ile ilişkilerin zayıflaması, yapısal reformların geri çevrilmesi ve 2018’de başkanlık sistemine geçişle kamu yönetiminin zayıfladığını belirtti. Özellikle faiz politikasında yapılan hataların 2021’de, enflasyon artarken faizin düşürülmesiyle zirveye çıktığını ifade etti. Negatif faiz ortamında dövize yönelimin arttığını, bunun üzerine Kur Korumalı Mevduat (KKM) ile kur garantisi getirildiğini hatırlattı.
2023 ortasında yanlışlardan dönmek için yeni bir program başlatıldığını, ancak bu programın yalnızca faiz ve zorunlu karşılıklar gibi para politikası araçlarına dayandığını belirten Eğilmez, kamu harcamalarındaki israfın önlenmesine yönelik hiçbir adım atılmadığını eleştirdi. Maliye politikasıyla harcamaları azaltıcı düzenlemeler yapılamayınca dolaylı vergilerin artırıldığını, bu durumun enflasyonu körüklediğini söyledi. İş dünyasının düşük faizle aldığı kredilerden sonra faiz artışına uyum sağlayamadığını, yüksek ülke riski (CDS primi 257 bp) ve risk artırıcı açıklamalar nedeniyle doğrudan yabancı sermaye girişinin çok düşük kaldığını vurguladı. Finansmanın ise carry trade ve Türk yatırımcıların döviz hesaplarını TL’ye çevirmesiyle sağlanmaya çalışıldığını ekledi.
Eğilmez, faiz politikası, karşılıklar ve makro ihtiyati önlemlerin, yapısal sorunları olmayan ekonomilerde işe yaradığını, ancak Türkiye gibi ülkelerde daha köklü adımlara ihtiyaç duyulduğunu belirtti. Gelişmiş ülkelerin küresel krizlerde para politikasıyla sorunlarını çözdüğünü, örneğin ABD ve Avrupa’nın sıfır faiz ve parasal genişleme ile toparlandığını anlatan Eğilmez, bu ülkelerin rezerv para avantajı sayesinde enflasyon yaratmadan bu adımları atabildiğini söyledi. Ancak Türkiye’nin benzer politikaları uygularken yapısal reformları ihmal ettiğini ve bunun sorunları derinleştirdiğini vurguladı.
SANAYİ BÜYÜK DARBE ALDI
Mahfi Eğilmez, bu ortamın sanayi üretimini olumsuz etkilediğini ve 2024 sonundaki kısa süreli artışın kalıcı olmadığını grafiklerle gösterdi. Ekonomik sorunların aşılması için para politikasının ötesine geçilerek yapısal reformlara odaklanılması gerektiğini savundu.