Moto Kuryelere Adalet Hareketi temsilcisi Kadir Demiryürek, pandemi döneminde e-ticaretin hızla büyümesiyle birlikte motokuryeliğin, iş arayanlar için cazip bir seçenek haline geldiğini belirterek şunları kaydetti:
“Pandemi döneminde, herkes eve kapandığında eve kapanamayan meslek grupları vardı. Bu meslek gruplarından bir tanesi de moto kuryelikti. E-ticaret şirketlerinin kârları arttıkça, hayatı eve sığamayan moto kuryelerin sayısı da artıyordu. Türkiye’de e-ticaret hacmi geride bıraktığımız son 5 yılda büyümeye devam etti. Ticaret Bakanlığının verilerine göre, e-ticaret hacmi 2024 yılında Türk Lirası bazında 3 trilyon liraya, Amerikan Doları bazında yaklaşık 90 milyar dolara ulaştı.”
“E-ticaret şirketleri devasa kârlar elde ederken, bu kârları onlara sağlayan, piramidin en altındaki emekçi grupsa, moto kuryelerdi. E-ticaret şirketlerine devasa kârları az gelmiş olacak ki, akıllarına dahiyane bir fikir geldi. ‘Bizimle çalışmak istiyorsanız, kendi adınıza şirket açacak, moto kurye olmak için motosiklet, kask, eldiven, dizlik, taşıma çantası gibi tüm araç gereçleri kendiniz alacak, kendi sigortanızı kendiniz yatıracak, trafikte olası bir kazada can ve mal güvenliğinizden tamamen kendiniz sorumlu olacaksınız’ dediler. Tüm bunları da bir ambalajla insanlara sundular. Bu ambalajın adı esnaf kuryelikti.”
“Esnaf kuryelik” modelinin, kuryelerin üzerine sorumluluklar yıktığını aktaran Kadir Demiryürek şöyle konuştu:
“‘Kendi işinizin patronu olun, çalışma saatlerinizi kendiniz belirleyin’ dediler. Sözde, moto kuryelerle e-ticaret şirketleri arasında işçi işveren ilişkisi değil, iş ortaklığı ilişkisi vardı. Bu süslü sözlerle pek çok insanı, özellikle de gençleri bu alana çektiler. Başka işlerde, yine çoğunlukla hizmet sektöründe düşük ücret ve uzun çalışma saatlerine mahkûm olan insanlar, motokuryeliği bir çıkış olarak görüp bu alana yönelmeye başladı. Mesela zincir marketlerde sömürülmek yerine kendi işlerinin patronu olma hevesiyle motokurye çarkına akın akın dahil olmaya başladılar. Tabi sıfırdan motokurye olmak için yüz binlerce para harcanması gerekiyordu. İnsanlar krediler çekti, borca girdi, borçlar büyüdü.
Bugün 1 milyonun üzerinde motokurye olduğu düşünülüyor. Düşünülüyor diyorum, çünkü iktidar bu konuda bir veri tutmuyor. Bu kuryelerin büyük bir bölümünün esnaf kurye olduğu düşünülüyor. Neticede bunca insan, dünyada güvencesiz ve geleceksiz işlerin yeni adı olan gig ekonomisinin, moto kurye iş koluna dahil oldu. Sonuç olarak e-ticaret şirketleri, aslında parça başı işçilik demek olan moto kuryeliği, işçilerin bütün sorumluluğundan, bütün maddi yükünden kurtulmak için, kanunun arkasından dolanarak esnaf kuryeliği icat etmiş oldular. İktidar ise bu duruma karşı önlem almak bir yana, ‘Moto kuryelerden nasıl daha fazla vergi alırım’ın derdine düştü.”
Türkiye’de moto kurye sayısına ve çalışma statülerine dair resmi verilerin bulunmadığını, iktidarın sorunu görmezden geldiğini kaydeden Demiryürek açıklamasını şöyle sürdürdü:
Yorumlar kapalı.