Son yıllarda uygulanan yanlış politikalar ekonomiyi kur-enflasyon sarmalına sıkıştırdı. Ardından ‘kuru dizginleyecek’ denilerek açıklanan KKM reçetesi, beklenen sonucu vermediği gibi MB’nin kasasından 833 milyar lira götürdü. Ekonomideki kriz bu yanlış adımlarla derinleşirken, hükümet 2023 seçimlerinden sonra yeni süreci başlattı. Önce ‘tasarruf’ dedi. Ardından açıklanan tasarruf paketlerini dar gelirlinin sırtına bıraktı. İkinci aşamada ek vergi paketlerini sıraladı. Vergiler de art arda zamları tetikledi. Yanlış hamleler vatandaşın alım gücünde tarihi bir erimeye neden oldu.
Yüksek enflasyon açlık sınırı derken Türkiye’de ücretli çalışanın ve emeklinin alım gücü yerle bir oldu. Bunu sadece sokak, çarşı, pazar değil BigMac endeksi de ortaya koydu. Prof. Dr. Hakan Kara, paylaştığı endekste asgari ücretlinin alım gücünde 2004-2005 seviyesine gerilediğini gösterdi. “Big Mac fiyatı verilerine göre 2018-2021 arasında dünyanın neredeyse en ucuz ülkesiydik. Gelinen noktada en pahalı 12’nci ülkesi olduk” dedi. Grafik asgari ücretle ancak 83 BigMac alındığını gösterirken, sosyal medyada yapılan alıntının altına ‘20 sene sonra başa döndük’ yorumları yapıldı.
Türkiye’de hızla artan yüksek enflasyon alım gücünü yerle bir etti. Bu sene asgari ücrete ara zam düşünülmüyor fakat iğneden ipliğe her şeye zam geliyor. Bugün bakıldığında açlık sınırı (TÜRK-İŞ) asgari ücretin 2 bin 232 lira üzerine çıktı. Temmuzda 19 bin 234 liraya ulaştı. Su, elektrik, doğal gaz, ekmek, ulaşım ve hatta birçok harca bile zam geldi. Ama asgari ücret açlık sınırının altında sabit seyrettiği için alım gücü gittikçe düştü. Bunu Big Mac endeksi de ortaya koyuyor.
Farklı para birimlerinin satın alma gücünü farklı ülkelerdeki bir Big Mac’in fiyatlarıyla karşılaştıran bir gösterge olan endeksten örnek veren ekonomist Ali Hakan Kara, sosyal medya hesabından 20 yıl önceki alım gücüne geri döndüğümüzü paylaştı. Prof. Dr. Hakan Kara sosyal medyadan alım gücünün yerle bir olduğunu tablolarla örneklendirdi ve şöyle bir paylaşım yaptı: “Halkın alım gücü açısından bakıldığında, asgari ücretlinin 2016 sonrasındaki kazanımlarını son yıllarda geri vererek 20 yıl önceki alım gücüne geri döndüğünü görüyoruz. Big Mac fiyatı verilerine göre 2018-2021 arasında dünyanın neredeyse en ucuz ülkesiydik. Gelinen noktada en pahalı 12’nci ülkesi olduk. Dünyada pahalılık sıralamamız normalde nerede olmalı diye çok soru gelmiş.
Son 20 yılın verilerine göre dünya ortalamasına yakın olmamız makul. Yani ne 2018-2021 kadar ucuz, ne de şimdiki kadar pahalı olmalıyız. Dolar cinsi Big Mac sandviç fiyatının bizde çok hızlı yükselmesinin nedeni sadece TL’deki reel değerlenme değil. Öğrendiğim kadarıyla McDonalds Türkiye el değiştirmiş ve fiyatlamasını yukarı revize etmiş. Ülkemizde Big Mac fiyatlarının fazla artması kısmen bundan kaynaklanıyor.”
En son yapılan doğal gaz zammı üzerine de önceki günlerde paylaşımda bulunan Ali Hakan Kara “Vatandaş için zor geçecek” diyerek şu değerlendirmeyi yaptı: ”Son dönemde enflasyonun alım gücünü eritmeye devam etmesine rağmen ücret artışlarının sınırlı yapılması ve elektrik-doğalgaz-ulaştırma gibi seçim sonrası gecikmiş zamların hayata geçirilmesi nedeniyle üçüncü çeyrekte stagflasyon yaşanacak. Yılın kalanı vatandaş için zor geçecek.” Kara, doğalgaz zammı duyurusuyla da enflasyonda hedefin tutmasının zorlaştığını belirterek, şu değerlendirmeyi yapmıştı: “Yıl sonu resmi enflasyon hedef/tahmini yüzde 38 olduğundan elektrik ve doğalgaza yapılan zam %38 ile sınırlı tutuldu. Fakat bu zamlar yapıldığı için enflasyonun yıl sonunda yüzde 38’e düşme olasılığı sıfırlandı.”
Yorumlar kapalı.