Etkin Pişmanlık Nedir, Nasıl Çalışır?
Ersan Şen’e göre, “Etkin Pişmanlık” temel olarak kişinin karıştığı suçu kabul etmesi ve işbirliği yapması anlamına geliyor. Bu işbirliği, suçu kimin azmettirdiğini, kimlerle birlikte işlendiğini veya suçun detaylarını anlatmak şeklinde olabiliyor. Ancak burada kritik bir nokta var: Kişinin beyanlarının tek başına yeterli olmadığını belirten Şen, bu anlatımların “elverişli” olması ve mutlaka teknik delillerle desteklenmesi gerektiğinin altını çiziyor. Örneğin, kişinin olay anında anlattığı yerde olup olmadığı baz sinyalleri veya telefon kayıtlarıyla teyit edilmeli. Beyanların, yorum katılmadan, doğrudan görülen veya bilinen vakıalara dayanması şart. Birisinden duyulanlar değil, bizzat şahit olunanlar anlatılmalı. Bu beyanlar daha sonra somut delillerle doğrulandığında anlam kazanıyor.
Hangi Suçları Kapsıyor? Kapsamı Genişletilmeli mi?
Türkiye’de “Etkin Pişmanlık” en bilindik haliyle suç ve terör örgütlerinin yöneticileri ve üyeleri bakımından düzenlenmiş durumda. Ancak kapsam bununla sınırlı değil. Uyuşturucu veya uyarıcı madde ticareti suçlarında, zimmet ve irtikap gibi yolsuzluk suçlarında da “Etkin Pişmanlık” hükümleri uygulanabiliyor.
Ersan Şen, özellikle FETÖ soruşturmaları döneminde “Etkin Pişmanlık”ın sıkça gündeme geldiğini belirtiyor. Şen, bu sistemin daha da geliştirilmesi gerektiğini savunuyor ancak yasa koyucuların bu konuda “korktuklarını” dile getiriyor. Mevcut durumda, kişinin örgüt üyeliğinden veya yöneticiliğinden etkin pişmanlık sayesinde kurtulması mümkün olabiliyorken, örgüt adına işlediği “faaliyet suçları”ndan (örneğin cinayet, yaralama gibi) tam bir cezasızlık hali söz konusu olmuyor. Bu suçlar için takdir indirim nedenleri uygulanarak cezada bir miktar azaltma yapılabilse de, sorumluluk devam ediyor.
“Faaliyet Suçları”nda Durum Farklı
Etkin pişmanlık düzenlemesinin en çok tartışılan yönlerinden biri de burası: Kişi bir örgüte üye olduğunu itiraf edip pişmanlık duyabilir ve bundan dolayı ceza almaktan kurtulabilir. Ancak eğer o örgüt adına gidip bir cinayet işlediyse veya başka bir suça karıştıysa, bu “faaliyet suçları”ndan dolayı sorumluluğu devam ediyor. Şen, sistemin bu yapısını eleştirerek, gerçek anlamda suçu ortaya çıkarabilmek için “alt tabakayı cezasızlıkla kurtarıp” “üst tabakaya ulaşma” modelinin Türkiye’de eksik olduğunu ima ediyor.
Amerika Modeli ve Türkiye’deki Endişeler
Amerika Birleşik Devletleri’nde “Etkin Pişmanlık”ın çok daha sıklıkla ve hemen her suçta başvurulan güçlü bir yöntem olduğunu belirten Ersan Şen, Amerikan sisteminde uzlaşmanın daha yaygın olduğunu ve ana karakterlere, azmettiricilere ulaşmak için alt seviyedeki kişilere önemli tavizler verilebildiğini anlatıyor. Hatta ünlü uyuşturucu kaçakçısı Frank Lucas örneğini veren Şen, Lucas’ın rüşvet verdiği devlet görevlilerini ve yapıyı anlatarak 15 yıl gibi az bir cezayla kurtulabildiğini, hatta bunun 5 yılını yatarak çıktığını ifade ediyor. Amerika’da “yalan makinesi” gibi yöntemlerin de kullanılabildiğini (bizde yasak metot olduğunu belirtiyor) ve eyaletlere göre farklılıklar olduğunu ekliyor.
Türkiye’de ise bu denli geniş bir cezasızlık hali verilmesinden çekinildiğini dile getiren Şen, bunun “Omerta” (sessizlik yasası) bozulduğunda Türkiye’nin “yangın yerine dönebileceği” endişesinden kaynaklandığını düşünüyor. Zira kimin ne konuşacağı belli olmaz ve insanlar konuştuklarında sıranın kendilerine geleceğinden korkabilir. Oysa Şen’e göre, eğer devlete “Senin amacın ben değilim, ana karakter” mesajı verilip tam bir cezasızlık sağlansa, işin içindeki kişiler “bülbül gibi öterek” tüm detayları anlatabilir ve ana faillere ulaşılabilir.
Pişmanlığın Pratik Faydaları ve Sınırları
Yorumlar kapalı.