Prof. Dr. Pala, önergesinde Tarım ve Orman Bakanlığının 2024 yılı tütün ve tütün mamulleri istatistiklerine yer verdi. Bu verilere göre, Türkiye’de bandrollü sigara tüketimi bir önceki yıla göre 13,1 milyar adet (%9,54) artarak 150,5 milyar adede çıktı. 2011 yılı ile kıyaslandığında artışın 59,3 milyar adetle %65’e ulaştığı görülüyor. Pala, “Bu artış hızı, 1980 sonrası ‘serbestleşme’ yıllarındaki patlamayı bile geride bırakmış durumda. Bu, tütün salgınının kontrolden çıktığının açık bir göstergesidir.” dedi.
Önergede ayrıca, 2024’te sigara ihracatı 43,2 milyar adede düşerken, üretimin 9,3 milyar adet artarak 198,3 milyar adede yükseldiği belirtildi. Nargilelik tütün, sarmalık kıyılmış tütün, makaron ve yaprak sigara kâğıdına ilişkin veriler ise bandrolsüz/yasadışı tüketimde de ciddi bir artış olabileceğine işaret ediyor.
Bu rekor artışın kanser, kronik tıkayıcı akciğer hastalıkları (KOAH), inme ve kalp krizi gibi hastalıklarda artış anlamına geldiğini belirten Prof. Dr. Pala, Sağlık Bakanlığının kendi verilerinin bile 2002’ye kıyasla 2021’de bu hastalıkların engelliliğe göre uyarlanmış yaşam yılı (DALY) kaybında artış olduğunu gösterdiğini vurguladı. OECD’nin “Health at a Glance: Europe 2024” raporuna da atıfta bulunan Pala, “Rapora göre, ‘tedavi edilebilir nedenlere bağlı ölümler’ açısından ülkemiz, Avrupa’nın en kötü ülkeleri arasında yer alıyor. Daha da kötüsü, aynı rapor 2012-2022 arasında Avrupa’da sigara içiminin arttığı dört ülkeden birinin Türkiye olduğunu ve %4,5’lik artış oranıyla bu alanda ülkemizin Avrupa birincisi olduğunu gösteriyor. Bu utanç verici tablo, Dünya Sağlık Örgütü’nün ‘tütün salgını’na karşı önerdiği MPOWER (tütün kullanımını izleme, tütün maruziyetini önleme, bırakmaya yardımcı olma, uyarma, uygulama ve vergileri artırma) politikalarının ülkemizde ne ölçüde uygulandığı sorusunu gündeme getiriyor.” ifadelerini kullandı.
Kayıhan Pala, önergesinde Sağlık Bakanlığı’na şu soruları yöneltti ve değerlendirmelerde bulundu:
– Bakanlık, 2024’teki bu %9,54’lük rekor artışın nedenlerini analiz etti mi? Özellikle fiyat, vergi, teşvik ve en önemlisi denetim zaaflarına ilişkin tespitler nelerdir? Kanun açıkça yasaklamasına rağmen kapalı ortamların neredeyse tamamında tütün ürünleri serbestçe içiliyor. Bu yaygın gözlemler karşısında Bakanlığınızın etkili bir eylem planı var mı, yoksa bu ihlallere göz mü yumuluyor?
– Araştırmalar, tütün satış noktalarındaki ulusal mevzuat hükümlerinin neredeyse tamamının ihlal edildiğini gösteriyor. Tütün şirketlerinin bu noktaları reklam ve pazarlama için kullandığı biliniyor. Bu ihlalleri önlemek için ne yapmayı planlıyorsunuz? Daha da önemlisi, satışların rekor kırdığı ve ihlallerin kural haline geldiği bir ortamda, neden 2024-2028 Eylem Planı’ndan satış birimlerine yönelik stratejik adımlar çıkarıldı?
– 2013-2024 dönemindeki bu hızlı artış, 1996’da başlayan ve 2008’de güçlendirilen ‘Ulusal Tütün Kontrol Programı’ hedefleriyle açıkça çelişiyor. Bu programın hedeflerine ulaşılamamasının temel sebepleri nelerdir? Hükümet bu konuda ne kadar samimi?
Yorumlar kapalı.