Ekonomim yazarı Ali Ekber Yıldırım, “Taze fasulye neden 100 lira oldu?” başlıklı yazısında, tarımdaki negatif şartları ve besin enflasyonunu taze fasulye üzerinden şöyle değerlendirdi:
“Taze fasulye yapımı Türkiye’nin her yerinde yapılıyor. Hem örtü altında başka bir deyişle serada üretiliyor hem de sarih alanda. İmalin büyük kısım, sarih alanda, tarlada üretiliyor. Öne çıkan şehirler ise Bursa, Antalya, İzmir, Tokat, Mersin, Samsun, Burdur ve Afyon.
Tarım ve Orman Bakanlığı ile Türkiye İstatistik Müesseseyi bilgilerine bakıldığında Türkiye’nin taze fasulye yapımı son 9 senede 130 bin tonun üzerinde eksildi. Bundan 10 sene evvel 2013 senesinde Türkiye’nin taze fasulye yapımı 632 bin 301 bin tondu. İmal 2015 senesinde 640 bin 836 tona kadar çıktıktan sonra her sene düşmeye başladı. 2021 senesinde 510 bin 366 ton ile en düşük seviyeye indi. 2022’de 519 bin 713 ton olarak asıllaşan imal, Türkiye İstatistik Müesseseyi’nun 2023 seneyi ilk hipotezine göre 510 bin 447 ton olacak.
Ancak bu varsayımın Mayıs ayında yapıldığı dikkate alınırsa yaşanan negatif hava şartları sebebiyle taze fasulye yapımının asılda 500 bin tonun altında reelleşebileceği ifade ediliyor. Konuştuğumuz tam üreticiler bu yıl fazla yağış sebebiyle kök hastalıkları ve fazla sıcaktan dolayı oluşan hasar sebebiyle bereketin çok düşük olmasından şikâyetçi.
Bu sene için artan maliyetlerin en ehemmiyetli sebeplerinden birisi, negatif hava koşullarına bağlı olarak imalin eksilmesi. Fazla yağışlar ve fazla sıcaklar bu sene faydayı negatif etkiledi ve yeterli ürün olmadığı için maliyetler arkasıydı diyerek işin içinden çıkamayız. Hakikat ehemmiyetli mesele son 10 senede imalin her sene azıcık daha eksilmesi. İmal 640 bin tondan 510 bin tona gerilerken hiçbir temkin alınmadı.
Bunun bir hayli sebebi var. En çok öğrenileni fasulye yapımının sıkıntılı olması, imal maliyetlerinin çok yükselmesi ve çiftçinin para kazanamaması. Bu bir hayli ürün için geçerli.
Taze fasulye yapımı binlerce dönüm, çok geniş alanlarda yapılmıyor. Daha çok aile tarımı, ufak aile çiftçiliği biçiminde yapılıyor. Bir çiftçinin tabiri ile çok ince iş. Büyük arazisi olan çiftçiler taze fasulye yapımı ile uğraşmaz. Ufak aile firmaları 3-5 dönüm alanda uyumluk tarım olarak yapılır.
