Borsa her geçen gün katılımcı rekoru tazeliyor. Son 2 haftada borsaya 540 bin kişi katılırken, toplam katılımcı sayısı 5 milyon 636 bin kişiye ulaştı. Bu sayının artışı piyasalarda umutla karşılanabilir. Çünkü vatandaşlar paralarını kendi borsalarında, kendi ülkelerinin şirketlerine yatırım yaparak değerlendirmek istiyor diyebiliriz.
Ancak tablo beklendiği gibi olmayabilir. Artan halka arz furyası ile yeni bir yatırımcı modeli gelişti. Öyle ki, herhangi bir şirketten hesap açmaya kalktığınızda portföyünüzün ağırlığını ya da işlem hacminizi değerlendirmek için uzun vade, kısa vade gibi terimler gibi “halka arz yatırımcısı” terimi de tedavüle girmiş durumda.
Borçlu ya da yeni yatırım yapmak isteyen şirketlerin, ilk durağı artık Borsa İstanbul. Artan halka arz iştahı borçlu şirketleri de iştahlandırmış durumda. Kısa vadede gelen kar da “borçlu” yatırımcının her arza katılmasına sebep olurken, şirketler için de bu durum can simidi görevi görüyor. Borsada halka arz edilen yeni şirketlerin tavan yapması, kısa sürede yüksek getiri kovalayan yatırımcıların iştahını kabarttı. Her gün +%10 değerinde büyüyen hisseler yaklaşık 7-8 gün içinde yüzde yüz kar getirisi sağlıyor.
Bu kar ve arz çılgınlığı sonucunda yatırımcılar sadece kendi hesaplarıyla “oynamıyor”, aile bireylerini de sisteme dahil ederek çoklu hesapla arz hisselerine katılıyor. Anne, baba, dede, amca, hala gibi; bu işlerle arası olmayan kişileri ailenin yatırımcısı bazen kar payı vererek bazen tamamen hatırla sisteme entegre ediyor. Bu da şuna sebep oluyor; X bir şirketin arzına 100 kişi katılmış görünüyor. Ancak hiçbir şekilde öngörülemez ve engellenemez bir durum olarak bakılırsa; bu 100 kişi belki de 10’ar hesabı olan 10 kişi de olabilir. Uzmanların değerlendirmelerinde öne çıkan söylemlerden biri de, “Hatta bazı gençler halka arz sırasında daha çok hisse almak için dedesine bile yatırım hesabı açıyor.” oldu.
Uzmanlar bu konuda “Bu büyük bir risk” diyor. Yerli yatırımcının halka arzlara ‘ilgi’sinde değil ama ‘algı’sında sorun olduğunu belirten yatırım uzmanları, yaşananlara ‘çılgınlık’ diyor.
Halka arzda talep toplama sırasında çoğu şirket, yaşanan yoğun ilgi nedeniyle ‘eşit dağıtım’ yöntemini kullanıyor. Eşit dağıtımda büyük “balinalarla” küçük yatırımcı aynı sayıda hisseye sahip oluyor. Akrabalarla oluşturulan zincirde ise 10 hisse alması gereken yatırımcı 3 akrabasını da sisteme dahil ettiği için 40 hisse ile dağıtımdan faydalanıyor.
Son halka arzlarda hisse dağıtımını gerçekleştiren Enerya Enerji Şirketine 2.637.008 yatırımcı ortak oldu. Bunu dağıtıma çıkarılan hisseye vurursak, 2,71 kat talep geldi ve kişi başına 11 lot hisse dağıtımı yapıldı. Bir kişinin 11 lot aldığı hissede, belki de bir kişi aile üyelerini dahil ederek 66 ya da 77 hisse satın alabildi. Bir başka ilginç istatistik de şu oldu, bu haliyle Türkiye nüfusunun %3.11’i Enerya Enerji’ye şu an ortak görünüyor.
